Seeing Systems, ve Barry Oshry, kurumsal sistemler ve bu sistemlerin içindeki hayat konusundaki düşünüşüme çok etkisi olan bir kitap ve yazarı/öğretmenim. Kitap, insanların hiyerarşik sistemler içerisine girdiklerinde pozisyonlarına bağlı olarak nasıl benzer baskı ve zorluklar yaşadıklarını ve bu zorluklara nasıl tahmin edilebilir ve otomatik tepkiler verdiklerini inceliyor. Örneğin bir sistemin en altında bulunan kişiler, doğal olarak korunaksızlık, görülmeme, dikkate alınmama gibi duygular yaşıyorlar ve buna tepki olarak tepedekileri suçluyorlar durumlarından. Bunu yaparken de kendi aralarında birleşiyorlar. Öte yandan tepedekiler, özellikle kurumsal sistemlerde, tüm sistemin başarısından sorumlu olmanın verdiği stresi yaşıyorlar, ayrıca yönettikleri sistem çok karmaşık bir sistem. Bu büyük sorumluluk yüküne ve karmaşıklığa tepedekilerin otomatik tepkisi herşeyi kontrol etmeye çalışmak, tüm sistemin sorumluluğunu daha da yüklenmek oluyor. Ortaların da benzer şekilde benzer deneyimleri ve benzer tepkileri var. Kurumsal Koçluk blogumda bu konuda bayağı yazı yazdım, oradan daha detaylı inceleyebilirsiniz.

Buradaki temel problem, sistem körlüğü. İnsanlar sistemin kendileri ve başkaları üzerindeki etkilerini göremedikleri için, aslında sistemik olan etkileri kişiselleştiriyorlar. Yani bir çok alt kademelerde çalışan kişinin yönetici olduğunda eleştirdiği patronu ile aynı şeyleri yapıp aynı tepkileri vermesi gibi, insanların davranışları büyük ölçüde içinde bulundukları koşullar tarafından belirleniyor. “Davranışın %80’i içinde bulunulan bağlamdan gelir” bir Gestalt önermesi, ve Oshry’nin 40 yılı aşkın sistemlere danışmanlık deneyimi ile destekleniyor. Bunu fark edemediğimizde, karşı tarafın üzerindeki sistemsel baskıları anlamadığımızda, kendi durumumuza refleksi yanıtlar verdiğimizde ve oluşan bazı durumları kişiselleştirdiğimizde, sonuç iletişim kopukluğu, polarizasyon, kademeler arası kopukluk, bozuk çalışma iklimi ve mutsuz insan ve şirketler oluyor.

Eğer siz de bir sistemin parçası iseniz, bir sistemde lider pozisyonundaysanız veya sistemlere danışmanlık yapıyorsanız, hararetle tavsiye ediyorum.